12 września 2023 Rada Europy przyjęła projekt pod nazwą Ramy opodatkowania dochodów (BEFIT), który ma zostać wdrożony w krajach członkowskich do 1 stycznia 2028 r., z opcją obowiązku legislacyjnego od 1 lipca 2028 roku. Sprawdzamy, kto będzie miał obowiązek wejścia w nowe ramy podatkowe i z czym się to wiąże.
Dla kogo obowiązkowy BEFIT
Wybrane grupy przedsiębiorstw będą mogły wejść w ramy dyrektywy opcjonalnie, inne zaś będą miały ten obowiązek obligatoryjny. Obowiązkowo do BEFIT mają należeć
- grupy wielonarodowe działające na terenie Unii Europejskiej, które osiągają roczne przychody w wysokości co najmniej 750 mln EUR, przy czym spółka dominująca musi posiadać, bezpośrednio bądź pośrednio, minimum 75 proc. praw własnościowych w spółkach lub stałych zakładach kwalifikujących się do grupy (określanych mianem „Grupa BEFIT”).
W sytuacji, gdy spółka dominująca ma siedzibę poza granicami Unii Europejskiej, postanowienia BEFIT mają zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy przychody generowane przez Grupę BEFIT na terenie UE stanowią ponad 5 proc. całkowitych przychodów grupy lub przekraczają sumę 50 mln EUR w co najmniej dwóch z czterech ostatnich lat podatkowych.
Do grupy może, ale nie musi, wejść firma, która należy do międzynarodowej grupy przedsiębiorstw lub krajowej grupy kapitałowej, sporządzających skonsolidowane sprawozdania finansowe, lecz nie osiągające obrotu wynoszącego 750 mln EUR.
Główne założenie BEFIT
Ramy mają ujednolicić podstawy opodatkowania uczestników Grupy BEFIT. Każdy członek grupy będzie je określał poprzez podsumowanie korekt podatkowych względem jednostkowych sprawozdań finansowych, biorąc pod uwagę pozycje, które mogły zostać wcześniej odliczone, takie jak:
- aktywa finansowe przeznaczone do obrotu;
- koszty finansowania zewnętrznego ponoszone na rzecz podmiotów spoza Grupy BEFIT w wysokości przekraczającej limit potrącalności odsetek wynikające z Dyrektywy UE o przeciwdziałaniu unikania opodatkowania (ATAD)
- korekty wartości godziwej i zyski kapitałowe otrzymywane przez zakłady ubezpieczeń na życie w kontekście umów typu unit-linked/index-linked;
- grzywny, kary i nielegalne płatności;
- podatki od osób prawnych, które zostały już zapłacone lub podatki wyrównawcze nałożone w ramach stosowania Filaru II. Analogicznie w projekcie dyrektywy wskazano pozycje, które należy odliczyć od wyniku finansowego, jeżeli zostały ujęte dla potrzeb sprawozdawczości finansowej, tj.:
- dywidendy oraz zyski (straty) kapitałowe związane z udziałami właścicielskimi, które nie są posiadane z przeznaczeniem do obrotu lub przez zakłady ubezpieczeń na życie;
- zyski (straty) stałych zakładów;
- przychody z działalności żeglugowej podlegające opodatkowaniu podatkiem tonażowym;
- ulgi podatkowe związane z wymianą aktywów generujących zyski;
- wydatki związane z nabyciem, wytworzeniem i ulepszeniem środków trwałych podlegających amortyzacji (w tym bezpośrednio powiązane dotacje);
- nierealizowane zyski (straty) kursowe wynikające z różnic kursowych dotyczących aktywów trwałych.
BEFIT a zasady amortyzacji
Nowe europejskie ramy podatkowe określają również zasady amortyzacji, jako że te wpływają na określenie podstawy opodatkowania. I tak: aktywa rzeczowe o wartości nieprzekraczającej 5000 EUR podlegają natychmiastowej amortyzacji w roku ich zakupu. Inne środki trwałe są amortyzowane według metody liniowej na podstawie przewidywanego okresu ich użyteczności ekonomicznej. Wyjątkiem są nieruchomości z okresem użytkowania wynoszącym co do zasady 28 lat.
Dla wartości niematerialnych i prawnych czas użytkowania jest zdefiniowany przez okres ochrony prawnej lub okres, na który przyznano prawo. Przy braku określenia takiego okresu przyjmuje się pięć lat. Proponowane przepisy precyzują również sposób ustalania podstawy amortyzacji, przy czym wymagane jest prowadzenie ewidencji środków trwałych. Koszty ulepszenia środków trwałych podlegają amortyzacji na równi z nowo zakupionymi aktywami. Aktywa finansowe są wyłączone z amortyzacji.
W celu określenia globalnej podstawy opodatkowania Grupy BEFIT następuje konsolidacja jednostkowych wyników podatkowych wszystkich członków grupy. Straty poszczególnych członków Grupy BEFIT będą automatycznie kompensowane z zyskami innych uczestników grupy. Tak określona podstawa jest dzielona między członków Grupy BEFIT. Proces alokacji bazuje na proporcjonalnym udziale każdego członka w skonsolidowanej podstawie opodatkowania, określonym na podstawie uśrednionego wyniku podatkowego z trzech ostatnich lat podatkowych. W związku z założeniami dyrektywy GLoBE (dyrektywa o minimalnym opodatkowaniu, przyjęta w grudniu 2022 r.), będzie to również prowadzić do wprowadzenia podatków wyrównawczych, jeżeli efektywna stawka podatku dla podmiotów działających w danej jurysdykcji jest niższa od minimalnej efektywnej stawki 15 proc.
W rezultacie wprowadzenia BEFIT, członek Grupy BEFIT nie będzie już objęty krajowymi przepisami podatkowymi dotyczącymi podatku od osób prawnych w zakresie, w jakim mają obowiązywać przepisy nowej dyrektywy. Niemniej państwa członkowskie mają mieć możliwość wprowadzenia odliczeń, ulg podatkowych lub innych korekt podstawy opodatkowania w odniesieniu do alokowanej im części skonsolidowanej podstawy opodatkowania. Nie może to jednak naruszać postanowień dyrektywy GloBE, tj. minimalnego efektywnego opodatkowania na poziomie 15 proc.
Źródło: Jamroży, M., Leszczyński, P., Mierzejewski, M. (2023), Czy nowe zasady opodatkowania firm w UE zmniejszą skalę nieuczciwej konkurencji podatkowej?, Policy Paper, nr 3, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
