Odprawa pośmiertna w prawie pracy: warunki, uprawnieni i zasady wypłaty

Komu przysługuje odprawa pośmiertna?

Zgodnie z art. 93 Kodeksu pracy, odprawa pośmiertna przysługuje członkom rodziny zmarłego pracownika, tj.:

• małżonkowi,
• innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Członkami rodziny spełniającymi warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej, zgodnie z ustawą z dnia 17.12.1998 r. o rentach i emeryturach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, są:

• dzieci własne, dzieci małżonka oraz dzieci przysposobione – do ukończenia przez nich 16. roku życia, a jeśli kontynuują naukę, to do jej ukończenia, nie dłużej jednak niż do 25. roku życia; bez ograniczeń wiekowych, jeśli są całkowicie niezdolne do pracy;
• dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, w tym również w ramach tzw. rodziny zastępczej; przy czym, dzieci te musiały zostać przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej rok przed śmiercią ubezpieczonego - wyjątek stanowi sytuacja, gdy śmierć jest następstwem wypadku w pracy, a dzieci nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach;
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie wnuki, rodzeństwo;
• rodzice – w tym również ojczymowie, macochy, osoby przysposabiające; w tym przypadku odprawa pośmiertna należy się tylko wtedy, gdy osoby te są niezdolne do pracy lub ukończyły 50 lat albo wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków, rodzeństwa uprawnionych do renty po zmarłym pracowniku.

Co ważne, jeśli małżonkowie w chwili śmierci jednego z nich pozostawali w separacji, wówczas żyjący jeszcze współmałżonek nie jest uprawniony do otrzymania odprawy pośmiertnej.

Prawo do odprawy pośmiertnej jest uprawnieniem osobistym ściśle określonych członków rodziny zmarłego pracownika, nie wchodzi zatem w skład masy spadkowej po zmarłym pracowniku. Oznacza to, że w przypadku braku osób uprawnionych do takiej odprawy, pracodawca nie wypłaca jej, choćby zgłosiła się do niego osoba będąca spadkobiercą zmarłego, powołanym do spadku na podstawie wyroku lub aktu poświadczenia dziedziczenia. Stanowisko to potwierdza również orzecznictwo sądowe, np. Sąd Rejonowy dla Wrocławia- Śródmieście we Wrocławiu w wyroku z dnia 29 stycznia 2014 r., sygn. akt X P 826/13.

Wysokość odprawy pośmiertnej

Zgodnie z art. 93 Kodeksu pracy, wysokość odprawy jest zależna od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:

• wysokość 1-miesięcznego wynagrodzenia - jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat,
• wysokość 3-miesięcznego wynagrodzenia - jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat,
• wysokość 6-miesięcznego wynagrodzenia - jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Wysokość odprawy pośmiertnej oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego, tj. zgodnie z §2 ust. 1 pkt 8  rozporządzenia z dnia 29 maja 1996 roku Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowania, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie Pracy (Dz. U. 2017 poz. 927).

Odprawa pośmiertna dzielona jest w równych częściach pomiędzy wszystkich uprawnionych do jej otrzymania członków rodziny. Jeśli po zmarłym pozostał tylko jedna osoba uprawniona członek, wówczas przysługuje jej odprawa w wysokości połowy kwoty.

Co istotne, odprawa pośmiertna nie przysługuje, gdy pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a małżonkowi i innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej po zmarłym przysługuje z tego tytułu od zakładu ubezpieczeń odszkodowanie w wysokości co najmniej równej tej odprawie. Jeśli odszkodowanie jest niższe od odprawy, pracodawca musi wypłacić rodzinie różnicę pomiędzy tymi świadczeniami.

Więcej artykułów z kadr/płac przeczytasz w Monitor CDK. Pobierz TUTAJ

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac