Zagrożenia psychospołeczne w pracy

Zagrożenia psychospołeczne w pracy to źródła stresu w pracy, które u pracowników mogą wywołać negatywne skutki psychologiczne, fizyczne i społeczne.

Z czego mogą wynikać zagrożenia psychospołeczne?

Jedną z najpopularniejszych klasyfikacji psychospołecznych zagrożeń w pracy jest podział przedstawiony przez Coxa (1993). Wśród kategorii najczęściej występujących zagrożeń psychospołecznych w pracy wymieniono:

• treść pracy – np. monotonia pracy, powtarzalność pracy, niewykorzystywanie posiadanych umiejętności, konieczność ciągłych kontaktów z ludźmi, nieprzewidywalność pracy, trudni klienci,
• obciążenie pracą i tempo pracy – np. niedociążenie lub przeciążenie pracą, terminowość, presja czasu,
• czasowe ramy pracy – np. nieelastyczny czas pracy, system zmianowy,
• brak kontroli – np. brak wpływu na obciążenie pracą, ograniczony udział w podejmowaniu decyzji,
• środowisko i sprzęt – np. hałas, złe oświetlenie, nieodpowiedni sprzęt,
• kultura i funkcje organizacji – niejasne cele organizacji, zła komunikacja, brak feedbacku,
• stosunki międzyludzkie w pracy – np. fizyczna lub społeczna izolacja, konflikty, brak wsparcia, złe stosunki ze współpracownikami lub przełożonym, duża rotacja pracowników, dyskryminacja (molestowanie, nierówne traktowanie), nepotyzm,
• rola w organizacji – np. niejasność podziału kompetencji, konflikt funkcji, odpowiedzialność za duże grupy pracowników, sprzeczne zadania,
• rozwój kariery – np. niepewność pracy, niska płaca, małe znaczenie społeczne pracy, brak awansu lub zbyt wysoki awans,
• relacja dom – praca – np. sprzeczne wymagania domu i pracy, słabe wsparcie poza pracą, problemy związane z karierą obu partnerów, tzw. „work-life BALAST”

Zagrożenia psychospołeczne w pracy wynikają zatem z niewłaściwego schematu pracy, niewłaściwej organizacji pracy oraz z kluczowych błędów w zarządzaniu.

Skutki zagrożeń psychospołecznych w pracy

Zagrożenia psychospołeczne w pracy, jak wspomniano wyżej, mogą wywołać skutki w sferze psychicznej, fizycznej i społecznej.

Jeśli chodzi o sferę psychiczną, do najczęstszych skutków występowania zagrożeń psychospołecznych o podłożu stresogennym należy:

• depresja,
• lęk,
• wypalenie zawodowe,
• myśli samobójcze.

Z kolei do skutków fizycznych zalicza się najczęściej:

• choroby układu krążenia,
• zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego,
• chroniczne bóle głowy,
• bezsenność.

Natomiast skutki o charakterze społecznym to m.in.:

• duża rotacja pracowników,
• zwiększone i dłuższe absencje pracowników,
• zwiększona ilość wypadków w pracy i urazów,
• słabsze wyniki organizacji.

Jak zapobiegać zagrożeniem psychospołecznym w pracy?

W dobie tak szybkiego rozwoju, jaki występuje dziś środowisku pracy, raczej nie jest możliwe znalezienie organizacji, w której nie występowałyby zagrożenia psychospołeczne. Podobnie jest z zupełnym wyeliminowaniem takich zagrożeń. Możliwe - i wręcz pożądane - jest natomiast takie ich ograniczenie w środowisku pracy, aby zapewnić pracownikom wystarczające warunku psycho-fizyczne, które zmniejszą ryzyko wystąpienia negatywnych skutków psychospołecznych w pracy.

Niestety nie ma uniwersalnych metod ani narzędzi służących zwalczaniu stresu w miejscu pracy. Wynika to z różnorodności środowisk pracy, struktur poszczególnych podmiotów i branż, w których działają. Łatwiej jest na pewno z zapewnieniem odpowiednich fizycznych warunków pracy, np. odpowiedniego biurka, sprzętu do pracy, oświetlenia i doświetlenia stanowiska pracy, wyeliminowania hałasu.

Trudniej natomiast jest z zapewnieniem dobrostanu psychicznego związanego z organizacją pracy. Dobrym rozwiązaniem jest, np.:

• określenie w sposób jasny, zrozumiały i przejrzysty zakresów obowiązków,
• zapewnienie obustronnej komunikacji i informacji zwrotnej,
• włączenie pracowników w procesy decyzyjne,
• dostosowanie pracy do kompetencji pracowników,
• zapewnienie możliwości rozwoju,
• adekwatne do wykonywanej pracy wynagrodzenie,
• dostosowanie wymiaru czasu, tempa i efektywności pracy do jej rodzaju,
• przewidywalność pracy,
• zapewnienie pracownikom równowagi w zakresie praca – dom,
• zapewnienie wsparcia psychologicznego pracownikom.

Zapewnienie właściwego środowiska psychospołeczne sprzyja rozwojowi pracowników, jak i organizacji.

Nowość w księgarni PCDK:  Formy wsparcia dla pracodawców i przedsiębiorców w ustawie o rynku pracy i służbach zatrudnienia Zapraszamy do zamawiania!

Poznaj najbliższe szkolenia z kadr i płac